ADAR’DAN GÜNDEME DAİR DEĞERLENDİRME

Büyükşehir Belediyesi Meclis Üyesi Abdülkadir Adar, son yapılan bilet fiyatları düzenlemesiyle ilgili basın mensuplarına değerlendirmelerde bulundu.

Gündeme dair değerlendirmelerde bulunan Abdülkadir Adar şöyle konuştu:

“Hepinizin bildiği gibi, kısa adı UKOME olan Ulaştırma Koordinasyon Merkezi 20 Ağustos 2014 tarihinde aldığı kararla kent içi toplu ulaşım bilet bedellerinin yeniden belirlenmesine karar vermiştir.

UKOME’nin aldığı kararla kent içi toplu ulaşım bilet bedellerine yüzde 16 oranında zam yapılmasına karar verildi.

Yeni tarifeye göre,

AKILLI ESKART tam bilet ücreti 1,55 TL’den 1,80 TL’ye,
AKILLI ESKART indirimli bilet ücreti 1,05 TL’den 1,25 TL’ye,
AKILLI ESKART’larda otobüs-tramvay aktarmaları 20 kuruştan 25 kuruşa yükseltilmiştir.

Değerli arkadaşlar,

Hepinizin takdir edeceği gibi, gider kalemlerine yapılan zamlar vatandaş tarafından hiçbir zaman hoş ve normal karşılanmaz. Kent içi ulaşım bedellerine yapılması zorunlu hale gelen bu zammın da hemşehrilerimiz nazarında hoşnutsuzluk yaratacağını biliyoruz.”

—ARTAN MALİYETLER

“Ancak, bu yeni fiyat düzenlemesinin yapılması zorunlu hale gelmiştir. Kent içi toplu ulaşım bilet fiyatları UKOME tarafından en son 2012 yılının Temmuz ayında düzenlenmişti. Yani 2 yıl 1 ay önce. Bu geçen zaman içinde başta akaryakıt fiyatları olmak üzere tüm gider kalemlerine hükümet tarafından çeşitli oranlarda zam yapılmıştır. Akaryakıt, yedek parça, işçilik maliyetlerinde hiçbir değişiklik olmadığını, 25 ay önceki fiyatların aynen kaldığını savunmak mümkün değil. Bunun en somut örneği 2012 Temmuz ayı ile bugünkü mazot litre fiyatı arasındaki fark yüzde 25 dolayındadır.

2012 MAYIS 2014 AĞUSTOS

ASGARİ ÜCRET 886,50 TL 1.134,00 TL
SİGORTA PRİMİ 300,68 TL 383,18 TL
FREN BALATASI (1 TAKIM) 80,00 TL 100,00 TL
MOTOR YAĞI 1 BİDON (20 LİTRE) 200,00 TL 240,00 TL
OTOBÜS LASTİĞİ (1 ADET) 450,00 TL 575,00 TL
BASKI BALATA 590,00 TL 700,00 TL
AKÜ (1 ADET) 380,00 TL 450,00 TL

Arkadaşlar, maliyetlerdeki bu artışların yanı sıra özellikle üzerinde durulması gereken bir husus da, kent içi toplu taşım ücretlerinde KDV’nin halen yüzde 18 olmasıdır. İnsanların zorunlu olarak kullandıkları böyle bir hizmette KDV’nin yüzde 18 olmasını anlayabilmek olanaklı değildir. Siz mücevherden-elmastan yüzde 1 KDV alacaksınız, ancak kent içi toplu taşımadan sanki bir “LÜKS TÜKETİMMİŞ GİBİ” yüzde 18 KDV alacaksınız. Diğer birçok zorunlu tüketim kaleminde olduğu gibi kent içi ulaşımda da KDV en çok yüzde 8, hatta daha da aşağılarda olmalıdır.

Zam, ne yazık ki, ülkemizin değişmez gerçeklerinden biridir. Yapılması zorunlu olan bu fiyat düzenlemesi, otobüs esnafının ya da ESTRAM işletmesinin daha çok kar etme düşüncesiyle değil, maliyetlerini karşılama ve sunulan hizmet kalitesinin sürdürülebilir olması için yapılmıştır.”

—AKILLI ESKART İLE TEK KULLANIMLIK BİLET FARKI

“UKOME tarafından yapılan yeni bilet fiyatları değerlendirilirken, AKILLI ESKART tam ve indirimli fiyatları değil, tek ESBİLET fiyatları öne çıkarılıyor.

AKILLI ESKART 1,55 TL’den 1,80 TL’ye,

TEK ESBİLET ise 1,90 TL’den 2,40 TL’ye yükseltilmiştir.

Burada dikkate alınması gereken gerçek bilet bedeli AKILLI ESKART fiyatı olmalıdır. Zira, tek ESBİLET Eskişehir’e dışarıdan gelen, 1-2 gün kalacak olan insanlar için piyasaya çıkartılmıştır. Örneğin tek bilet fiyatı İstanbul’da 4,00 TL’dir. Diğer büyükşehirlerde de, yine tek bilet ile toplu bilet (bizdeki adı AKILLI ESKART) bedelleri arasında ciddi farklar var. Bu iki bilet türü arasındaki fiyat farkının (1,80-2,40) fazla tutulmasının amacı, Eskişehir’deki hemşehrilerimizin AKILLI ESKART kullanmalarını teşvik etmek içindir.”

—DİĞER İLLERLE KIYASLAMA

“Elektronik ücret toplama sistemi kullanan diğer bazı belediyelerin bilet bedellerine baktığımızda durum şöyle;

İstanbul 2,15 TL, İzmir ve Ankara 2,00 TL, Eskişehir’le emsal olarak ele alabileceğimiz Samsun ve Antalya’da yine 2,00 TL. Kayseri’de ise 1,75 TL.

Üstelik bu illerde toplu ulaşım zammı bizden 3 ay evvel (Haziran ayı başında) yapılmıştır. Biz ise, onlardan 3 ay sonra bu zammı yapıyoruz.”

—65 YAŞ ÜSTÜ ÜCRETSİZ BİNİŞLER

“Bilindiği gibi Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı geçtiğimiz Mart ayında 6495 sayılı kanunda yapılan değişiklikle 65 yaş, engelli ve vazife malulü ve yakınlarına ücretsiz seyahat kartı hakkı getirildi.

Söz konusu yasa ile özellikle 65 yaş üzeri vatandaşlarımıza tanınan bu hak, gerek özel halk otobüslerinde gerekse tramvayda taşınan yolcu sayısında önemli değişiklikler yaratmıştır.

Bunu somut verilerle anlatırsak;

2013 yılının Haziran ayında, bir aylık süre içinde TRAMVAYDA174 bin 539 ücretsiz biniş gerçekleşirken, 2014 yılının Haziran ayında bu sayı 438 bin 556’ya yükselmiştir. Yine 2013 yılında tramvaylarda taşınan günlük yolcu sayısının yüzde 6’sı ücretsiz biniş iken, 2014 yılında bu oran yüzde 13’e çıkmıştır.

Özel Halk Otobüslerinde de durum farklı değil. 2013 yılının Haziran ayında gerçekleşen ücretsiz biniş 162 bin 537 iken, 2014 yılının Haziran ayında ücretsiz biniş sayısı 403 bin 516 olmuştur. Ücretsiz binişler 2013 yılında günlük yolcunun yüzde 6’sı iken, 2014 yılında bu oran yüzde 16’ya yükselmiştir.

Bu artıştaki en büyük neden kuşkusuz 65 yaş ve üzeri için getirilen ücretsiz biniş hakkıdır. Tramvaydaki ücretsiz binişlerin yüzde 49’nu, otobüslerdeki ücretsiz binişlerin ise yüzde 51’ini 65 yaş ve üzeri oluşturmaktadır.

Özellikle 65 yaş ve üzeri hemşehrilerimizin daha önce indirimli ücret öderken şu anda hiç ücret ödememeleri nedeniyle bir gelir kaybına neden olmaktadır. Bunun yanında yolcu-biniş sayısındaki bu artış başta amortisman ve işçilik olmak üzere maliyet artışı da getirmektedir.”

—GELİR-GİDER DENGESİ-DIŞ BORÇ ÖDEMESİ

“Tramvay hatlarımız Hazine onaylı dış kaynaklı kredi ile yapılmıştır. Kredi geri ödemelerimiz o günkü döviz kuruna göre TL olarak yapılmakta ve ödemelerimiz aksamadan devam etmektedir. Kaldı ki çoğu zaman günü-vadesi gelmeden düzenli olarak yapılmaktadır.

Temmuz 2012 döneminde 1 EURO 2,205 TL iken, Temmuz 2014 döneminde 1 EURO 2,886 TL olmuştur. Bu dönemde EURO kurundaki artış yüzde 30,88 olmuştur.

26 Temmuz 2012 tarihinde 1 ABD Doları 1,81 TL iken, 26 Ağustos 2014 tarihinde (yani dün itibariyle) 1 ABD Doları 2,175 TL olmuştur. Artış oransal olarak yüzde 20,16 düzeyinde gerçekleşmiştir.

Euro ve Dolar kurundaki bu artış bile başlı başına büyük bir yük getirmektedir. Yine, ikinci etap tramvay hatlarımız için de İller Bankası’dan kredi alınmış ve proje gerçekleştirilmiştir.

Kredi borç taksitlerinin düzenli olarak ödenebilmesi ve ulaşım hizmet kalitemizin devam etmesi için tramvay hatlarından elde ettiğimiz gelirin düzenli ve ödeme koşullarımıza uygun şekilde devam etmesi gerekmektedir. Ödemelerimizin aksaması durumunda hem belediyemizin kredibilitesi zarar görecek, ayrıca ödenemeyen borçlarımız Hazine tarafından ödenmek zorunda kalacaktır.

Burada üzerinde önemli durulması gereken bir diğer husus da, kent içi ulaşım maliyetinin bir kısmının belediye kaynaklarıyla sübvanse edilmesi gerektiği yönündeki görüşlerdir. Serbest piyasa ekonomisi koşullarına göre devlet bile birçok alanda destekleme ve sübvanse uygulamasını kaldırmışken (örneğin tarımsal üretim) aynı şeyi bu sefer belediyeden beklemek yersizdir. Zira Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nin bütçesinde ayrılacak böyle bir kaynak yoktur. Böyle bir kaynağı ayırmak, İl Özel İdaresi’nin borçlarının da belediyemiz üzerine devredildiği bir zamanda, yeni borçlanmalara gidilmesine neden olacaktır ki, borçla borç ödemeye çalışmanın sonu iflastır. Ayrıca böyle bir kaynak ayırmak, hem şehir merkezinde hem de ilçe ve mahallelerde (köylerde) yapılacak hizmetlerden kısıntı yapmak anlamına gelir.

Yukarıda saydığım gerekçeler nedeniyle kent içi toplu ulaşım bilet fiyatlarında yeni bir düzenlemeye gidilmesi bir keyfiyet değil, bir zorunluluk haline gelmiştir.

UKOME bu kararı verirken, diğer birçok ilde olduğu gibi acele etmemiş, aksine dayanılmayacak noktaya gelene kadar beklemiştir.

Eskişehirli hemşehrilerimiz, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi olarak bizim hiçbir zaman isteyerek zam yapmayacağımızı iyi bilirler. Ancak ülke koşulları bu zammı zorunlu hale getirmiştir.

Yerel basınımızda ve kamuoyumuzun bazı kesimlerinde zamların tartışmaya açılırken eksik değerlendirmeler yapıldığı kanaatindeyiz. Hükümet kanalıyla yapılan birçok zam görmezden ya da duymazdan gelinirken, bu zamların sonucu olarak ortaya çıkan ulaşım zamlar ile ilgili, biraz insafsızca değerlendirmeler yapıldığını söylemeliyim.

Eskişehir kamuoyunun ve sizlerin olayı bu veriler ışığında değerlendirmenizi rica ediyoruz.”