Önce kurtardı, şimdi “balık cenneti” yapacak

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, zorlu bir çalışmayla yok olma tehlikesinden kurtardıkları Homa Dalyanı’nda şimdi de kanalları derinleştirerek balık üretimini artıracak çalışmaların startını verdi. Açılacak yeni kanallarla dalyana taze su girişi sağlanacak, balık varlığı zenginleşecek ve kuluçkaya yatan kuş türlerinin üreyebileceği ortamlar oluşturulacak.

Büyükşehir Belediyesi, İzmir’in günümüze ulaşan son dalyanı Homa için başlattığı kurtarma operasyonunda yeni bir adım daha attı. Deniz suyunun karışması nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan Homa Dalyanı’nın çevresini setlerle güçlendirerek koruma altına alan Belediye, şimdi de dalyanı balık üreme merkezi haline getirecek derinleştirme çalışmalarını başlattı. Sığlaşma nedeniyle balık üretiminin yok olduğu bölgede Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi ile protokol imzalayan İZSU Genel Müdürlüğü “Homa Dalyanı Rehabilitasyon Projesi” kapsamında dalyanda derinleştirme kanalları açmaya başladı.

Körfez ÇED’ini beklerken..
Homa Dalyanı’ndaki derinleştirme çalışmalarının startını veren İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, İzmir Körfezi’nin bu son dalyanının kent ve Kuş Cenneti için çok önemli olduğunu söyledi. Homa’yı balıkların yeniden üreme alanı bulabileceği ve balık popülasyonunun artacağı bir konuma getirebilmeyi hedeflediklerini kaydeden Başkan Kocaoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: “Homa Dalyanı sığlaşmıştı ve balıkların yaşama şansı çok azalmıştı; hatta kalmamıştı. Bu durumu Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesiyle beraber değerlendirerek dalyanın yeniden canlandırmak için bir çalışma yapmaya karar verdik. TCDD ile birlikte yürüttüğümüz ‘İzmir Körfezi ve Limanı Rehabilitasyon Projesi’nin ÇED sürecini beklerken, elimizdeki ekipmanları Homa Dalyanı’nın derinleştirilmesi ve tekrar rehabilite edilmesi çalışmalarında kullanmak istedik.
Derinleştirme çalışmaları ile su sirkülasyonunu arttırmayı ve balıkların beslenmesi için su girişini dengelemeyi planlıyoruz. Uzun ve son derece maliyetli bir çalışma olacak. Burada balıklar büyüdüğünde, çocuklarımıza balık tutmayı öğretmek, dünyanın sayılı kuş cennetlerinden birisi olan İzmir Kuş Cenneti’nin Homa Dalyanı etkinlikleri ve Doğal Yaşam Parkı ile birlikte, bilinirliğini ve ziyaretçi sayısını artırmayı istiyoruz” diye konuştu.

Meltem ve İmbat işbaşında
“Homa Dalyanı Rehabilitasyon Projesi”nde, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin “Yüzülebilir Körfez” hedefiyle TCDD işbirliği ile yürüttüğü “İzmir Körfez’i ve Limanı Rehabilitasyon Projesi” kapsamında 10 milyon liralık yatırımla hizmete aldığı Meltem İzmir tarama gemisi ile İmbat İzmir römorkörü kullanılıyor. Körfez’e akan dere ağızlarının temizlenmesi, Körfez’in kuzeyinde bir sirkülasyon kanalı açılması ve Körfez tabanındaki malzemelerin temizlenmesi için alınan; 14 metre derinliği tarayıp, saatte 800 ton malzemeyi 1-2 kilometre uzaklığa itebilen kazıcı-emici gemi ile derinleştirme çalışmaları sürdürülüyor. Ayrıca yüzer –gezer (amfibik) ile paletli iş makineleri de hummalı bir çalışma içinde.

Hem ekonomik hem ekolojik
Yürütülen proje ile derinleştirme kanalları açılarak dalyana taze su girişinin sağlanması; buna bağlı olarak da balık popülasyonunun zenginleşmesi ile birlikte dalyan sahası ve boğazındaki sığlaşmanın önüne geçilmesi hedefleniyor. Tarama çalışmalarından çıkarılacak malzeme ise dalyan duvarlarının güçlendirilmesinde kullanılacak. Dalyan sahasında kuluçkaya yatan kuş türlerinin üreyebileceği ortamlar oluşturulacak. Dalyanda yaşamını sürdüren balıkların kışlatılması gerçekleştirilerek yıl boyu balık varlığı sağlanacak. “İzmir Körfez’i ve Limanı Rehabilitasyon Projesi”nin de hayata geçmesi ile birlikte İzmir Körfezi’nde hem ekonomik hem de ekolojik olarak pozitif değişim yaşanacak.

Aziz Nesin’lik hikaye
Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi, 2009 yılında deniz suyunun yükselerek dalyanı tehdit etmesi üzerine İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden yardım istedi. Büyükşehir, yaklaşık 100 kamyonluk dolgu malzemesi dökerek Homa Dalyanı ile deniz arasına set çekti. Bu set deniz suyunun dalyana karışarak yok olmasını önledi.
Ancak Belediye’nin koruma amaçlı döktüğü malzeme kamuoyuna “moloz” diye yansıyınca, bazı çevreci örgütler, İzmir 2 No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’na itiraz etti. Büyükşehir Belediyesi de bu itiraz üzerine döktüğü malzemeyi kaldırdı.
Bu arada İçişleri Bakanlığı, Üniversite ve Belediye aleyhinde soruşturma başlattı. Kurumlar, soruşturmadan beraat etti. Ancak İl Çevre Müdürlüğü, işlemi yapan Büyükşehir Belediyesi ile talepte bulunan Ege Üniversitesi’ne 83’er bin lira para cezası kesti.
Daha sonraki süreçte Ege Üniversitesi tarafından hazırlanan planlar, Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’na sunularak onay alındı ve İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından Homa Dalyanı’nı kurtarma çalışmaları yeniden başlatıldı.
Dalyan için yaklaşık 10 bin kamyon taş ve malzeme getirildi. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin şantiye imkanları ile yaptığı bu çalışmanın işçiliğiyle birlikte maliyeti 8.5 milyon TL. oldu. Çalışmalar 2012 yılında tamamlandı.

24 balık türü vardı
Bir zamanlar Ege Denizi kıyı şeridinde bulunan 9 dalyandan ve İzmir Körfezi’ndeki (Çakalburnu, Çalıbaşı, Kırdeniz ve Ragıppaşa ile birlikte) 5 dalyandan biri olan Homa Dalyanı, İzmir’de günümüze kadar gelen tek dalyan.
İzmir Kuş Cennetinin de içinde olduğu, Türkiye’deki 13 Ramsar alanından biri olan Gediz Deltası’nda yer alıyor. Dalyan, çok sayıda su kuşunun beslenme ve üreme alanı olduğu gibi İzmir Körfezi’ndeki balık üretimi için de büyük önem taşıyor.
20 yıl öncesine kadar 24 farklı balık türünü barındıran dalyan, bugün ayakta durma mücadelesi veriyor. Homa dalyanının yok olması, nesilleri tehlike altında olan ve Türkiye’de sadece dört yerde kuluçkaya yatabilen tepeli pelikanların, İzmir Kuş Cenneti’nde artık kuluçkaya yatamayacakları anlamına da geliyor.