Belediye meclisleri başkandan daha yetkili

Ahmet Ulusoy

Bugün siyasetin gündeminde İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı seçimleri var.

İlginçtir; İstanbul Büyükşehir Belediyesi (BŞB) Meclisi hazır, başkanına beklemektedir.

Bir başka ilginç tablo ise Ankara Büyükşehir Belediyesinde meclis çoğunluğunun iktidar partisinde, başkanının ise muhalefetin adayı olarak seçilmesidir.

İstanbul seçimlerinde muhalefet adayı seçilirse benzer yapı İstanbul için de geçerli olacak.

Bu durumda yarın, ciddi olarak yönetsel sıkıntıların ortaya çıkabileceği bir süreci konuşuyor olacağız.

Çünkü Belediyelerde karar organı meclis, yürüten birim ise belediye başkanlığıdır.

Dolayısıyla meclisle başkanın uyumu belediyelerin daha fonksiyonel olması için adeta bir önkoşuldur.

Burada Başkanla meclisin anlaşmazlığı belediyelerin varlık nedeni olan yerel ortak hizmet üretme işlevini aksatacaktır.

**

Aslında böyle bir yapının (başkan-meclis çoğunluğunun farklı partilerden olması) demokrasi kültürünün yerleşmesi noktasında katkısı olabilir.

Bir anlamda belediye başkanının bütün faaliyetleri meclis tarafından şeffaf bir şekilde denetlenir ve yanlış-etkinlik kaybına neden olabilecek, birilerine ya da çıkar gruplarına avantaj sağlayacak karar alınması engellenir.

Diğer yandan eğer Meclis-Belediye başkanı çatışmacı bir politika izlerse (bugünkü siyasi gerilim bu alternatife ağırlık kazandırmakta) şehrin bütün bireylerinin alacağı hizmet düzeyini ve kalitesini kısıtlayan bir yapı ortaya çıkacaktır.

Tabii ki her iki süreç de yasal mevzuat çerçevesinde uygulanacaktır.

**

İsterseniz önce Belediye Meclisi’nin başlıca görevlerine bakalım.

* Belediye bünyesinde hizmet birimleri kurulması ve kaldırılması,

* Belediye bünyesindeki hizmet birimlerinden elde edilen gelirin B.Ş.B.’ne aktarılacak kısmının belirlenmesi,

* İlçe belediye bütçelerinin onayı,

* Stratejik plan ile yatırım ve çalışma programlarını belediye faaliyetlerini ve personelin performans ölçütlerinin görüşülmesi ve kabulü,

* Bütçe ve kesin hesabın kabul edilmesi,

* Belediye imar planlarının görüşülmesi ve onayı,

* Borçlanma kararı,

* Taşınmaz mallarla ilgili tasarruflar,

* Bazı hizmetler için ücret tarifesi belirlenmesi,

* Şartlı bağışların kabulü,

* Bütçe içi işletme kurulması,

* Belediye ait imtiyazlar verilmesi, birtakım yatırımların yap-işlet-devret modeli ile yapılması ve diğer şirket işletme iştiraklerinin özelleştirilmesi kararı,

* Mahalli idare birlikleri kurulması,

**

Belediye Başkanı Büyükşehir Belediye idaresinin başı ve tüzel kişinin temsilcisidir. Başkan5 yıllık süre için seçiliyor.

Başkanın meclis kararlarına karşı yapabilecekleri de sınırlı.

Belediye Başkanı meclis kararlarını 7 gün içerisinde gerekçelerini göstererek yeniden görüşmek üzere meclise iade edebilir. Yeniden görüşülen karar belediye meclis üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilirse kesinleşir. Yani belediye başkanının meclis kararlarını engelleme gücü yok.

Bu durumda Belediye Başkanının yapabileceği tek şey kesinleşen karar aleyhine idari yargıya başvurmasıdır.

Belediye Başkanı esas olarak meclis ve encümenin aldıkları kararları uygular.

Başkan, Belediye adına sözleşme yapabilmek için bile yetkili organın (meclisin) onayını almak zorundadır.

Bütçede yoksul ve muhtaçlara bir ödenek ayrılmışsa, bunu kullanabilir.

Bütçe uygulaması sırasında fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyleri arasındaki aktarmalar meclis kararı ile yapılır. Yani bütçeden, başkanın gelişmeler karşısında harcama kalemleri arasında aktarma yapabilmesi de meclis kararına bağlı.

**

Başkanın sınırlı yetkiyle yaptığı icraatları dış denetim (mali açıdan Sayıştay ve idari açıdan iç işleri bakanlığı denetim kurumları) yanında ciddi bir meclis denetimi de söz konusudur.

Belediye meclisi bilgi edinme ve denetim yetkisini faaliyet raporu, değerlendirme, soru, genel görüşme, gensoru ve denetim komisyonu aracılığı ile kullanabilir.

Belediye meclisinin belediye faaliyetlerini denetleme ve bu faaliyetler hakkında bilgi edinme yollarından en önemlisi faaliyet raporlarının denetimidir.

Belediye başkanınca Meclise sunulan bir önceki yıla ait faaliyetraporu (bir anlamda yıllık icraat) meclis üye tamsayısının 3/4 çoğunluğu ve gerekçeli yetersizlik kararıyla Danıştay’a gönderilir. Danıştay da gerekçeli kararı uygun gördüğü takdirdebelediye başkanlarının Başkanlığı düşer.

Büyükşehir Belediye bütçesinin kesin hesabı mayıs ayı meclis toplantısında görüşülür.

Mecliste kesin hesabın reddedilmesi durumunda durum yineİçişleri Bakanlığı’na bildirilir.

**

Özetle, son seçimlerde Ankara Büyük Şehir Belediyesinde ortaya çıkan Başkan-Meclis çoğunluğu iktidar-muhalefet mensubiyeti çatışmacı bir belediye yönetim sürecinin habercisi.

Seçim sürecindeki atmosfer demokrasi kültürünün yerleşmesine neden olabilecek bir yönetim beklentisini dışlamaktadır.

Benzer çatışmacı yönetim yapısı İstanbul’da da ortaya çıkabilir.

Yine, belediyelerin merkezden yapılan transferlere olan bağımlılığı da süreci daha zorlaştıracaktır. Sonuçta bu yapıdan hizmet bekleyen toplum kesimi olumsuz etkilenecektir.