Araştırma: Belediye bütçeleri alarm veriyor

YEP’e göre 2019 yılında bütçe hedefine varılması için KİT ve yerel idarelerin GSYİH’nin %1’i kadar fazla vermesi gerekiyor. Bu hedefe varmak şimdiden imkansız hale geldi. Hükümet enflasyonu yönemtek için KİT fiyatlarını düşük tutacağını sinyallerken, belediye bütçeleri de alarm veriyor. Ayrıca, yerel seçim öncesi belediye ödenekleri artırılarak “yığınak” yapıldı.

Belediyelere yerel seçim kıyağı

Bütçe gelirlerinden belediyelere aktarılacak paylarda kesinti yapılmasını 5 ay erteleyen Cumhurbaşkanlığı kararı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Karara göre büyük şehir belediyeleri, il özel idareleri, belediyeler ve bunların su, kanalizasyon, ulaştırma gibi bağlı kuruluşlarının borçlarına karşılık genel bütçe vergi gelirlerinden yapılan kesintiler bu yılın kasım ve aralık aylarıyla 2019’un Ocak, Şubat ve Mart aylarında yapılmayacak. Kararla bu konuda tek istisna yerel yönetimlerin SGK’ya olan borçları için getirildi. Karar gereği, belediyelere aktarılacak bütçe paylarından bir tek SGK alacakları için kesinti yapılabilecek.

Hazine verilerine göre, ekim ayı itibarıyla ülke genelindeki tüm belediyelerle bağlı kuruluşlarının Hazine’ye 64 milyon lira vadesi geçmiş, 12 milyar 124 milyon lira da vadesi gelmemiş olmak üzere toplam 12 miyar 188 milyon lira borcu bulunuyor.

Belediyeler ve bağlı kurumların bütçe paylarından SGK’ya olan borçları içinse kesinti yapılmaya devam edilecek. Sayıştay’ın SGK raporuna göre, 30 büyük şehir, 519 büyük şehir ilçe, 51 il ve 400 ilçe belediyesi ile 397 belde belediyesinden oluşan toplam bin 397 belediyeden bin 84’ünün SGK’ya toplam 8 milyar 784 milyon 477 bin lira prim borcu bulunuyor. Üstelik bu borcun tamamı günü geçmiş alacaklardan oluşuyor.

Seçime giderken belediyelerin ekonomik tablosu

Ekonomist Yalçın Karatepe, Euronews için kaleme aldığı makalesinde, 2014’ten bu yana belediyelerin artan oranda bütçe açıkları verdiklerini söylüyor. 2014 yılında belediye gelirlerinin giderlerini karşılama oranı yüzde 99 seviyesinde iken bu oran 2017 yılı sonunda yüzde 86,7’ye düşmüş. Tüm belediyelerin 2014 yılında 721 milyon olan bütçe açığı ise 2017 yılı sonunda 15 milyar liraya kadar çıkmış durumda.

Karatepe’nin aktardığına göre miktar olarak en fazla bütçe açığı veren belediye 7 milyar lira ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi. İkinci sırada 1,3 milyar ile İzmir, üçüncü sırada ise 1 milyar liralık açıkla Bursa yer alıyor. Ancak bazı belediyelerde bütce fazlası veriliyor. 103 milyon lira ile Kilis Belediyesi en çok bütçe fazlası veren yerel yönetim olarak öne çıkıyor. Eskişehir 76 ve Rize 47 milyon lira ile onu takip ediyor.

Muhasebat Genel Müdürlüğü’nün yayınladığı verilere göre belediyelerin 2017 yılı sonu itibariyle 61 milyar lira kredi borcu bulunuyor.

“2017 yılı toplam belediye gelirlerinin 97 milyar lira olduğunu düşündüğümüzde, mevcut borç stokunun zaman içinde tasfiye edilmesi pek mümkün görünmüyor” diyen Karatepe, “Devam eden borçluluk ve bu borcun maliyetinin artan faizler ile birlikte yükselecek olması belediyelerin kullanabilecekleri serbest nakit akışı miktarını da belli ölçüde azaltacaktır” görüşünü dile getiriyor.

Ekonomist Karatepe’ye göre yeni başkanlar koltuklarına oturduklarında karşılaşacakları önemli sorunların başında mali konular olacak. Karatepe, özellikle ekonomik krizin devam ediyor olması ile birlikte gelir kalemlerinde de bir azalma yaşanacağı için belediyelerin mali sorunlarının daha belirgin hale geleceğini söylüyor.

Kaynak: Euronews